Fort de Roovere (gelegen in de hoek Schansbaan/Ligneweg te Halsteren) is het grootste fort van de West Brabantse Waterlinie. Het is een ontwerp van Jacob Vleugels. Het is – net als de forten Pinssen en Moermont – in 1628 gebouwd volgens het Oudnederlandse model met vier gebastioneerde hoeken.
Deze bastions moesten voorkomen dat er dode hoeken ontstonden en dat het geschut – afhankelijk van hun draagkracht – het hele voorterrein kon bestrijken. In plaats van hoge, gemetselde middeleeuwse muren, die niet tegen de gietijzeren kogels bestand bleken, werden lage, dikke aarden wallen gebouwd. Deze waren omgeven door natte grachten, een gedekte weg en een glacis.
Fort de Roovere had een omvang van 220 roeden (839 meter). Omdat dit fort het meest risicovolle access moest afdekken, is de Roovere aan de oostzijde voorzien van buitenwerken, een enveloppe en een buitengracht. De (smalle) toegangspoort bevond zich aan de westzijde, aan het einde van de huidige Fort de Roovereweg.
Het fort is genoemd naar Pompejus de Roovere. Hij begeleidde namens de Staten van Holland de bouw van de fortificaties. Pompejus was schout van Dordrecht, baljuw van Zuid Holland en vanaf 1626 lid van de Raad van State.
In zijn memorie van 1689 bepleitte de vestingbouwkundige Menno van Coehoorn de verbetering van de forten zonder specifiek te worden. Het duurde echter tot het jaar 1727 voor de verbetering van de voorwerken en de aanleg van de Liniewal tussen Fort de Roovere en Bergen op Zoom ter hand werden genomen. Het laatste op basis van een ontwerp van Ingenieur van Bommel.
Rond 1784 werden opnieuw wijzigingen in de voorwerken aangebracht en werd de hoofdwal aan de westzijde (keelzijde) van Fort de Roovere afgegraven. Verder werd de liniewal tot de Slikredoute ten noorden van het fort verlengd.
De bebouwing op de terre (binnenterrein) van het fort was eenvoudig en bestond uit barakken en magazijnen voor de militaire bezetting. Midden van de 18e eeuw had Fort de Roovere ook een kerkruimte. Fort de Roovere kende gedurende de hele periode dat het militair functioneerde een commandeurshuis. Daar verbleef bij dreiging de commandant, vaak met zijn gezin. Deze commandant had ook een pied-à-terre in de stad Bergen op Zoom. Naast zijn militaire taak had hij de zorg voor diverse voorzieningen in en aan het fort, zoals de bevoorrading van munitie en kleding, voeding, brandstof etc.
In 1816 werd het fort als vestingwerk opgeheven. Omstreeks 1854 werd het met de opstallen aan de Dienst der Domeinen overgedragen. Het oorspronkelijk kale gebied rond het fort is in de tijd na de opheffing van de militaire functie begroeid met struiken en bossen en de grachten zijn “verland”, waardoor de oorspronkelijke functie nauwelijks meer zichtbaar was.
Het fort en de grachten (inmiddels rijksmonument) zijn thans eigendom van de gemeente Bergen op Zoom. Het gebied ten oosten en ten zuiden van de buitengracht is in bezit en beheer van Het Brabants Landschap. Dit zijn twee van de negen partners die werken aan het weer meer zichtbaar maken van de voormalige waterlinie in het landschap. Vanaf eind 2010 is dat een heuglijk feit.
 |
| luchtfoto Fort de Roovere in april 2011 vanuit het noordwesten; kort na het herstel het gras op de wallen moet nog groeien en het binnengebied (de terre) moet nog ingericht worden. Bron: VVV Brabantse Wal |
