In 1698 maakt Menno van Coehoorn, vestingbouwkundige van De Republiek der Verenigde Nederlanden, plannen om de vestingwerken van Bergen op Zoom, Steenbergen en de forten van de Waterlinie te verbeteren. Zie portret links hieronder. Om de Republiek te beschermen adviseerde hij de Generale Staten aan de west- en noordgrens van Brabant een keten van verdedigingslinies te laten ontstaan: van Bergen op Zoom tot aan Grave. Dit aansluitend aan de eveneens in de 80-jarige oorlog aangelegde verdedigingslinies in Zeeuws-Vlaanderen. Dezelinie van Grave tot Sluis kreeg de naam “Zuider Frontier”. Het grootste deel van het huidige Noord-Brabant viel dus buiten deze bescherming. Thans wordt deze linie veelal aangeduid als Zuiderwaterlinie en het deel in Zeeuws Vlaanderen meestal als de Staats-Spaanse Linies.

WBWL_afb._MvCoehoorn_DSCN0519 WBWL_Vermunt_1_008
tekening van vestingbouwkundige
Menno van Coehoorn
tekening Generaal von Löwenthal,
bevelvoerder Frans leger 1747

In de eerste jaren na de “memorie van Van Coehoorn” uit 1698 worden de plannen voor vestingsteden Bergen op Zoom en Steenbergen uitgevoerd. Pas in 1727 volgen de door Van Coehoorn geadviseerde versterking van de forten van de waterlinie. De forten en Bergen op Zoom worden dan met elkaar verbonden door middel van een Liniewal van ca. 5,5 km met zes redans. Voor het front van Fort Pinssen werd aan de oostzijde van de liniewal nog een klein voorwerk opgeworpen. Ook de voorwerken van Fort de Roovere zijn in 1727 aangepast.

Als gevolg van de Oostenrijkse Successie Oorlog (1743-1748) wordt Bergen op Zoom in 1747  65 dagen belegerd door een Frans leger van ongeveer 27.000 man. Dit staat onder leiding van Generaal von Löwenthal. Zie afbeelding rechts hierboven.
Fort de Roovere en de stad worden gebombardeerd en benaderd via loopgraven, die zigzagsgewijs richting de vestingwerken worden gegraven. Hiervan zijn gedetailleerde beschrijvingen in het “Journal du Siege de BergopZoom” (1747) te lezen, die door de Zweeds vestingbouwkundige, Jacob von Eggers, werden opgetekend. Hij was als een soort “waarnemer” aanwezig achter de Franse linies.

De Fransen namen de stad in en de bezetting van de forten van de waterlinie kreeg de opdracht zich terug te trekken naar Steenbergen, dat in handen bleef van de Republiek.

WBWL_bombardering_BoZ_door_Fransen_1747_kleinVermunt_1_017_jpeg WBWL_Journal_du_Sige_compr_Jacob_von_Eggers_004
tekening van een bombardement op Bergen
op Zoom tijdens het 65 dagen durende belegd
door de Fransen in 1747
boek uitgegeven in 1750 over het beleg van
Bergen op Zoom en Fort de Roovere in 1747,
een ooggetuige verslag geschreven door Jacob
von Eggers, Zweeds vestingbouwkundige

Rond 1758-1759 zijn er veranderingen aangebracht in de Liniewal tussen Bergen op Zoom en de forten: twee redans (versterkte punten in een wal in de vorm van een gelijkzijdige driehoek) tussen Fort Pinssen en de Roovere worden bastions en er komen twee nieuwe redans bij. Tussen Fort Moermont en Bergen op Zoom wordt de liniewal iets verlegd en van vier bastions voorzien.

In 1784 worden de wallen aan de keelzijde (is de westzijde) van de forten Moermont, Pinssen en de Roovere geslecht en aan die zijde ook de grachten gedempt. Bij Fort de Roovere worden de voorwerken aan de oostzijde veranderd en de Liniewal verlengd tot aan de slikredoute in het Laag.
Het voorwerk dat getekend is in het boek van Von Eggers, thans aangeduid als “de Ster van Eggers” verdwijnt. De vorm van de veranderde voorwerken wordt “regelmatig getenailleerd” genoemd. Deze veranderingen zijn bepalend geweest voor de huidige vorm van de forten, de Liniewal en de voorwerken.

Ten tijde van de Bataafse Republiek (rond 1795) en het Franse Keizerrijk verviel de noodzaak van de Zuider Frontier (thans veelal aangeduid als de Zuiderwaterlinie). Alleen het westelijk deel (van Bergen op Zoom tot Willemstad), waaronder de West Brabantse Waterlinie, werd opgenomen in de achterhoede van de kustverdediging.

In 1812 wordt de functie van Steenbergen als vestingstad opgeheven en in 1816 die van de forten de Roovere, Pinssen en Moermont. Desondanks wordt in 1830 de waterlinie nog eenmaal onder water gezet, als de zuidelijke Nederlanden (thans België) hun onafhankelijkheidsstrijd beginnen. In 1867 wordt de vesting Bergen op Zoom opgeheven, waarna de vestingwerken, met uitzondering van de Gevangenpoort, het Ravelijn en de Waterschans, gesloopt worden.

Print Friendly, PDF & Email