De geschiedenis van de waterlinie is in te delen in diverse perioden, die hierna beschreven worden, te beginnen met de periode 1568 tot 1621 (zie verticale balk, linksboven onder Geschiedenis –>), net voor de aanleg van de linie.
Met de beschrijving van de aanleiding en het ontstaan van de waterlinie tussen Bergen op Zoom en Steenbergen wordt een groot deel van de geschiedenis verteld van dit stuk van Nederland, het westen en noorden van de Provincie Noord Brabant.
Het is een periode van oorlogsdreiging en landjepik. Mede daardoor maakt dit de het kennismaken met het cultuurhistorisch waardevolle gebied zo interessant.
De uit 1628 daterende waterlinie tussen Bergen op Zoom en Steenbergen is één van de oudste waterlinies van ons land. Een waterlinie heeft tot doel vijanden door middel van inundatie, dwz. het onderwater zetten van land, tegen te houden. Het waterpeil in een waterlinie werd door middel van sluisjes, dammen en dijken beheerst op een niveau van ca. 40 à 60 cm. Te diep om er met een leger en geschut doorheen te trekken en te ondiep om er overheen te varen.
Anders dan de Nieuwe Hollandse Waterlinie (19e eeuw) is er – in de ongeveer 200 jaar dat de waterlinie in gebruik was – ook daadwerkelijk gevochten door legers van diverse herkomst.
kaart van verdedigingslnies aan grens van de Republiek van noordoosten naar zuidwesten op basis van het “memorandum” van de vesting-bouwkundige Menno van Coehoorn uit 1698.
Vanaf de 18e eeuw maakte de West Brabantse Waterlinie deel uit van een geheel van linies langs de oost- en de zuidzijde van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
De verdedigingswerken langs de noordkant van Brabant en Zeeland van Grave tot Sluis Zeeuws Vlaanderen kregen de overkoepelende naam “Zuider Frontier“.
Deze verdedigings werken worden thans veelal “De Zuiderwaterlinie” genoemd.
Het gebied van de linie stond zevenmaal, in totaal gedurende ca. 50 jaar, onder water en wel in verband met:
-
-
- 1628-1649 aanvallen door de Spaanse legers ivm de Opstand van de noordelijke Nederlanden;
- 1671-1678 dreigende inval van de Fransen;
- 1702-1713 oorlog van Engeland en de Republiek der Nederlanden tegen Frankrijk en Spanje (Spaanse Successie Oorlog);
- 1743-1748 Oostenrijkse Successie Oorlog, waarin de Fransen wederom uitbreiding naar het noorden zochten;
- 1784-1785 een conflict tussen de Republiek en Keizer Josef II van Oostenrijk over het recht van de republiek om
de scheepvaart op de Schelde tussen Antwerpen en Saeftinghe fiscaal te belasten. De keizer eiste een
‘vrije vaart’ en dreigde dit mt geweld af te dwingen; - 1793-1795 Europese ambities van de Franse revolutionairen;
- 1830-1832 onafhankelijkheidsaspiraties van de Belgen.
-
