De aanleiding tot de bouw van een waterlinie ontstond rond 1621, het jaar waarin het Twaalfjarig Bestand tijdens de Tachtigjarige Oorlog eindigde. De onderhandelingen over een permanente vrede waren mislukt. Opnieuw dreigden er aanvallen door het Spaanse leger, nu vanuit Antwerpen, onder bevel van Spinola. Met de herinneringen aan de Spaanse overheersing nog vers in het geheugen realiseerde vooral Zeeland zich dat Antwerpen nog steeds in Spaanse handen was. Er waren aanwijzingen voor een nieuw Spaans offensief en de Staten van Zeeland en Holland maakten zich grote zorgen over de veiligheid van de vaarweg tussen Holland en Zeeland en die van het eiland Tholen.
Om het gebied goed te kunnen verdedigen was in 1583 al een groot aantal polders tussen Halsteren en Tholen onder water gezet. Na 1600 en vooral vanaf 1615 werden langs de Eendracht diverse forten gebouwd of vernieuwd. Deze Linie van de Eendracht moest Zeeland aan de oostzijde beschermen. Maar deze linie was niet afdoende. Door de werking van eb en vloed bleef de waterbeheersing van de Linie van de Eendracht een punt van zorg en Steenbergen vormde een zwakke schakel.
 |
| Kaart van gebied Antwerpen (links midden) en grens tussen Zeeland en Brabant (bovenste deel kaart), bovenin rechts van het midden Bergen op Zoom, deel van grotere kaart van Brabant. |
In het voorjaar van 1622 opende Spinola de vijandelijkheden met invallen in Zeeuws-Vlaanderen. Die hadden geen succes. In de herfst probeerde hij het opnieuw met een aanval op Bergen op Zoom. Het was na de wapenstilstand, het Twaalfjarig Bestand, het eerste grote treffen tussen Maurits en Spinola. Ook deze keer moest Spinola de aftocht blazen. Het lukte hem wel om in dat jaar Steenbergen in te nemen. Hoewel de vesting Bergen op Zoom herhaalde malen bewezen had “onneembaar” te zijn (en daaraan de bijnaam “la pucelle”, de Maagd te danken had) was tijdens het beleg duidelijk aangetoond dat de stad vooral aan het noordfront versterking nodig had. Het duurde echter nog tot 1627 voordat de Staten van Zeeland en Holland tot actie, dwz. de aanleg van de waterlinie tussen Bergen op Zoom en Steenbergen, besloten.
